Thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội từ thông tin khoa học và công nghệ

Hội thảo do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Khoa học và Công nghệ, Hội Thông tin Khoa học và Công nghệ Việt Nam chỉ đạo; phối hợp tổ chức cùng Đại học Quốc gia TP.HCM và Tạp chí Một Thế Giới. Đây là sự kiện có quy mô lớn, chuyên sâu đầu tiên tại TP.HCM bàn về chiến lược phát triển hệ thống thông tin khoa học – công nghệ (KHCN) trong thời kỳ chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo mạnh mẽ.

Phát biểu khai mạc, đồng chí Huỳnh Thành Đạt – Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương – nhấn mạnh: “Thông tin khoa học và công nghệ là một trong những tài nguyên chiến lược, góp phần hình thành tri thức mới, thúc đẩy sáng tạo và là cơ sở quan trọng cho việc hoạch định chính sách phát triển kinh tế – xã hội”.

Hội thảo diễn ra trong bối cảnh cả nước đang triển khai Nghị quyết số 57‑NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Trong đó, vai trò của hệ thống thông tin KHCN được xác định là then chốt để thực hiện các nhiệm vụ chiến lược đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Theo PGS.TS. Vũ Hải Quân – Giám đốc Đại học Quốc gia TP.HCM, trong thời đại số, thông tin KHCN cần được xem là “nguồn dinh dưỡng” nuôi dưỡng cho tri thức và sáng tạo. Ông nhấn mạnh: “Một xã hội muốn phát triển bền vững thì hệ sinh thái thông tin khoa học – công nghệ phải đi trước một bước, làm nền cho các quyết sách và giải pháp thực tiễn”.

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia cho rằng hệ thống thông tin KHCN hiện nay còn phân tán, thiếu tính liên kết và khó tiếp cận với doanh nghiệp cũng như người dân. Việc xây dựng hệ thống thông tin KHCN quốc gia đồng bộ, minh bạch, có tính kết nối cao là yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn tới.

Một điểm nhấn tại hội thảo là phần trình bày của TS.BS Nguyễn Ngọc Bảo Hoàng (Bệnh viện Chợ Rẫy) về việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ PET toàn thân trong chẩn đoán và điều trị ung thư. Theo ông, thông tin KHCN đã góp phần quan trọng trong việc phát hiện sớm và nâng cao hiệu quả điều trị các bệnh nan y, từ đó giảm chi phí và tăng chất lượng sống cho người bệnh.

Ngoài lĩnh vực y tế, các tham luận cũng đề cập đến việc ứng dụng dữ liệu lớn (Big Data), công nghệ Blockchain, trí tuệ nhân tạo và hệ thống thông tin địa lý (GIS) trong quy hoạch đô thị, xây dựng thành phố thông minh, phát triển hạ tầng số và giao thông thông minh.

Chủ tịch Hội Thông tin KHCN Việt Nam, ông Trần Văn Tùng, khẳng định: “Thông tin KHCN không thể phát huy hiệu quả nếu thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa ba trụ cột: Nhà nước – Viện trường – Doanh nghiệp”. Ông đề xuất cần có cơ chế hỗ trợ chia sẻ dữ liệu nghiên cứu, mở rộng quyền truy cập đến các cơ sở dữ liệu khoa học lớn như Scopus, Web of Science hay IEEE Xplore, đồng thời khuyến khích sinh viên, nhà nghiên cứu trẻ tham gia xây dựng và khai thác hệ thống thông tin quốc gia.

Hội thảo kết thúc với sự đồng thuận cao về việc cần xây dựng một hệ thống thông tin KHCN hiện đại, mở, có khả năng tích hợp và liên thông đa ngành, phục vụ trực tiếp cho công tác chỉ đạo, quản lý và phát triển kinh tế – xã hội.

Các đại biểu đề xuất đẩy mạnh đầu tư hạ tầng dữ liệu số, khuyến khích doanh nghiệp tham gia nghiên cứu – phát triển (R&D), đồng thời thúc đẩy đào tạo nhân lực có kỹ năng quản trị thông tin khoa học trong bối cảnh chuyển đổi số toàn diện.

Hội thảo “Vai trò của thông tin KHCN trong sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội” được đánh giá là bước khởi đầu chiến lược, góp phần định hình tầm nhìn và chính sách quốc gia trong thời đại dữ liệu và đổi mới sáng tạo. Những kết luận từ sự kiện này kỳ vọng sẽ trở thành nền tảng cho các chương trình hành động cụ thể của Chính phủ, các bộ ngành và địa phương trong thời gian tới.