Trong bối cảnh hiện nay, khi các dịch bệnh truyền nhiễm luôn là mối đe dọa đối với sức khỏe cộng đồng, việc phòng, chống bệnh cúm và các bệnh lây truyền qua đường hô hấp trở thành một nhiệm vụ cấp bách và quan trọng. Bệnh cúm – một căn bệnh do virus gây ra – cùng với những loại bệnh khác như COVID-19, SARS, MERS, viêm phổi… không chỉ gây ra những triệu chứng khó chịu mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa đến tính mạng của người bệnh. Vì vậy, việc nhận thức đúng đắn và triển khai các biện pháp phòng ngừa hiệu quả là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng.
Tổng quan về bệnh cúm và các bệnh lây qua đường hô hấp
Bệnh cúm là một bệnh nhiễm trùng cấp tính của đường hô hấp, do các chủng virus cúm khác nhau gây ra. Mỗi năm, bệnh cúm gây ra hàng triệu ca mắc trên toàn thế giới, đặc biệt vào mùa cúm khi thời tiết lạnh và điều kiện không khí khép kín tạo thuận lợi cho virus lây lan. Ngoài cúm, các bệnh lây qua đường hô hấp khác như COVID-19, do virus SARS-CoV-2 gây ra, đã chứng minh được tính lây lan mạnh mẽ và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng.
Những căn bệnh này đều có chung đặc điểm là lây truyền qua không khí qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hay nói chuyện. Virus có thể tồn tại trong không khí một khoảng thời gian ngắn và lây lan nhanh chóng khi có sự tiếp xúc gần giữa người với người. Điều này đòi hỏi mỗi cá nhân phải có trách nhiệm trong việc bảo vệ bản thân cũng như góp phần bảo vệ cộng đồng.
Hình ảnh 3D Virus cúm
Nguyên nhân và cơ chế lây truyền
Virus gây ra bệnh cúm và các bệnh lây truyền qua đường hô hấp thường có khả năng nhân lên rất nhanh trong cơ thể người. Khi người bệnh ho, hắt hơi, hay thậm chí khi nói chuyện, các giọt bắn chứa virus sẽ được phóng ra không khí. Nếu những giọt bắn này bị hít phải hoặc tiếp xúc với niêm mạc mắt, mũi, miệng của người khác, virus sẽ dễ dàng xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh.
Ngoài ra, virus còn có thể bám trên các bề mặt như tay, bàn ghế, tay nắm cửa… Khi người khác chạm vào những bề mặt này rồi đưa tay lên miệng, mũi, mắt, nguy cơ nhiễm bệnh cũng sẽ gia tăng. Điều này cho thấy việc vệ sinh cá nhân và môi trường sống đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự lây lan của các loại virus.
Các biện pháp phòng, chống bệnh cúm và bệnh lây qua đường hô hấp
Tiêm vaccine là biện pháp hiệu quả và được khuyến cáo hàng đầu trong việc phòng chống bệnh cúm cũng như một số bệnh lây qua đường hô hấp khác. Vaccine không chỉ giúp ngăn ngừa bệnh mà còn giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng nếu người bệnh nhiễm virus. Đối với bệnh cúm, các chuyên gia y tế khuyến cáo tiêm phòng hàng năm, đặc biệt với các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ nhỏ, người già, và những người có bệnh nền.
Đối với COVID-19, sau những đợt bùng phát, các loại vaccine đã được nghiên cứu và phát triển nhanh chóng, giúp giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh nặng và tử vong. Việc tuân thủ lịch tiêm chủng theo khuyến cáo của Bộ Y tế là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường
Rửa tay thường xuyên: Sử dụng xà phòng và nước sạch, hoặc dung dịch sát khuẩn chứa cồn khi không có điều kiện rửa tay. Thói quen này giúp loại bỏ virus và vi khuẩn có thể bám trên tay sau khi tiếp xúc với các bề mặt công cộng.
Đeo khẩu trang: Khi ra ngoài, nhất là ở nơi có nhiều người tập trung, đeo khẩu trang giúp hạn chế việc lây lan virus từ người bệnh sang người khỏe. Đây là biện pháp đã được chứng minh có hiệu quả trong việc kiểm soát dịch bệnh.
Giữ khoảng cách: Tránh tụ tập đông người, duy trì khoảng cách an toàn khi giao tiếp giúp giảm nguy cơ lây nhiễm qua giọt bắn.
Thông gió, vệ sinh không gian sống: Môi trường sống, làm việc cần được thông thoáng, thường xuyên lau chùi và khử trùng để loại bỏ virus tồn tại trên bề mặt.
Phát hiện sớm và cách ly người nhiễm bệnh
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh cúm và các bệnh lây qua đường hô hấp giúp người bệnh có thể được điều trị kịp thời, hạn chế khả năng lây lan cho người khác. Một số dấu hiệu nhận biết bao gồm: Sốt, ho, mệt mỏi, đau họng; Đau nhức cơ thể, nhức đầu, và trong một số trường hợp có thể xuất hiện các triệu chứng khó thở. Khi có dấu hiệu bất thường, người bệnh nên nhanh chóng cách ly và đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị sớm. Các biện pháp cách ly không chỉ bảo vệ sức khỏe của chính bệnh nhân mà còn ngăn chặn sự lây lan sang những người xung quanh.
Xây dựng lối sống lành mạnh
Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất từ rau xanh, trái cây, và thực phẩm giàu chất đạm giúp tăng cường hệ miễn dịch.
Tập luyện thể dục thường xuyên: Vận động không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tổng quát mà còn hỗ trợ hệ thống miễn dịch hoạt động tốt hơn, giảm nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm.
Ngủ đủ giấc và giảm căng thẳng: Giấc ngủ đầy đủ và quản lý tốt căng thẳng là yếu tố quan trọng giúp cơ thể có thời gian phục hồi và tăng cường khả năng tự vệ trước các tác nhân gây bệnh.
Tránh xa các thói quen xấu: Hút thuốc lá, uống rượu bia quá mức có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch và gây hại cho đường hô hấp.
- Vai trò của cá nhân và cộng đồng
Phòng, chống bệnh cúm và các bệnh lây qua đường hô hấp không chỉ là trách nhiệm của riêng mỗi cá nhân mà còn là nhiệm vụ chung của cả cộng đồng. Mỗi người cần ý thức được tầm quan trọng của việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa như tiêm phòng, rửa tay, đeo khẩu trang và giữ khoảng cách. Khi mỗi cá nhân đều có ý thức bảo vệ bản thân, sự lây lan của bệnh sẽ được hạn chế rõ rệt.
Bên cạnh đó, sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan y tế, trường học, nơi làm việc và các tổ chức xã hội là yếu tố then chốt trong công tác phòng chống dịch bệnh. Các chiến dịch tuyên truyền, giáo dục sức khỏe và tổ chức tiêm chủng tập trung đã chứng minh được hiệu quả trong việc giảm số ca mắc bệnh và kiểm soát dịch bệnh một cách triệt để.
Việc phòng, chống bệnh cúm và các bệnh lây truyền qua đường hô hấp đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội, từ cá nhân đến cộng đồng và các cơ quan chức năng. Bằng cách thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng ngừa như tiêm chủng, duy trì vệ sinh cá nhân, áp dụng công nghệ thông tin vào giám sát dịch bệnh, cùng với việc xây dựng lối sống lành mạnh, chúng ta sẽ giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và ngăn chặn sự lây lan của virus. Những kinh nghiệm thu được từ các đợt dịch trước đây là bài học quý báu cho chúng ta trong tương lai. Sự hợp tác, phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan sẽ tạo ra một hệ thống phòng chống dịch bệnh hiệu quả, bảo vệ sức khỏe của cộng đồng một cách toàn diện. Mỗi hành động nhỏ của mỗi cá nhân, từ việc rửa tay sạch sẽ, đeo khẩu trang khi ra ngoài đến việc tuân thủ các hướng dẫn y tế, đều góp phần tạo nên bức tường bảo vệ vững chắc cho cả xã hội.
Nhìn chung, phòng, chống bệnh cúm và các bệnh lây truyền qua đường hô hấp không chỉ là trách nhiệm của riêng ai mà là nhiệm vụ của cả cộng đồng. Khi mỗi người đều ý thức được vai trò của mình và hành động đúng đắn, chúng ta sẽ cùng nhau hướng tới một tương lai an toàn, khỏe mạnh và bền vững.
Ds. Từ Hữu Công
