Đồng Nai, một tỉnh thuộc khu vực Đông Nam Bộ, Việt Nam, không chỉ nổi bật với nền công nghiệp phát triển mạnh mẽ mà còn là một mảnh đất giàu truyền thống văn hóa và lịch sử. Với vị trí chiến lược, là cầu nối giữa các tỉnh miền Đông Nam Bộ và thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai từ lâu đã trở thành một trung tâm phát triển kinh tế, nhưng cũng không kém phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Đây là nơi hội tụ của nhiều dân tộc, tôn giáo và phong tục tập quán khác nhau, tạo nên một mạch nguồn văn hóa phong phú, đa dạng.
Bên cạnh đó, Đồng Nai cũng là tỉnh tiên phong trong việc áp dụng mô hình phát triển bền vững, kết hợp giữa tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường và phát triển xã hội. Các chiến lược phát triển của tỉnh không chỉ tập trung vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa, mà còn chú trọng đến việc gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Với sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa bảo tồn và phát triển, Đồng Nai đang khẳng định mình là một hình mẫu về phát triển bền vững, nơi hội tụ mạch nguồn văn hóa đặc sắc.
Mạch nguồn văn hóa đặc sắc
Đồng Nai là nơi sinh sống của nhiều dân tộc khác nhau, trong đó dân tộc Kinh chiếm đa số, nhưng cũng có sự hiện diện của các cộng đồng dân tộc như Chăm, Hoa, Mường, và Khmer. Sự đa dạng này đã tạo nên một nền văn hóa phong phú, đa dạng, có ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống xã hội và các hoạt động văn hóa của tỉnh. Đồng Nai có nhiều lễ hội truyền thống phản ánh bản sắc văn hóa đặc trưng của các cộng đồng dân tộc, chẳng hạn như lễ hội Tết Nguyên Đán, lễ hội Đền Hùng, hay lễ hội Cúng Bà Chúa Xứ.
Đồng Nai còn là nơi lưu giữ nhiều di sản văn hóa quý giá, bao gồm các di tích lịch sử, các làng nghề truyền thống và các món ăn đặc sản. Các làng nghề như làng nghề dệt chiếu Tân Tiến ở huyện Định Quán hay nghề thủ công mỹ nghệ ở huyện Long Thành vẫn tiếp tục duy trì và phát triển. Cùng với đó, các món ăn như bánh xèo, bánh canh, cơm tấm… không chỉ mang lại niềm tự hào về ẩm thực mà còn góp phần tạo nên bản sắc văn hóa đặc trưng của Đồng Nai
Đặc biệt, một trong những di sản nổi bật của Đồng Nai là khu Di tích Lịch sử – Văn hóa Căn cứ Tỉnh ủy Đồng Nai (xã Tân Phú, huyện Tân Phú), nơi lưu giữ nhiều hiện vật lịch sử về cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đây là một trong những điểm đến hấp dẫn đối với du khách yêu thích khám phá các giá trị văn hóa, lịch sử.
Phát triển kinh tế và bền vững
Ngoài sự giàu có về văn hóa, Đồng Nai cũng là một trong những trung tâm kinh tế mạnh mẽ của khu vực Đông Nam Bộ. Tỉnh này có một nền công nghiệp phát triển, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất hàng hóa xuất khẩu, chế biến thực phẩm và các ngành công nghiệp hỗ trợ. Tổng sản phẩm trong tỉnh (GRDP) năm 2023 đạt 320 nghìn tỷ đồng, tăng 9,3% so với năm 2022.
Đồng Nai cũng là nơi có các khu công nghiệp lớn như Khu Công Nghiệp Biên Hòa, nơi thu hút hàng nghìn doanh nghiệp trong và ngoài nước. Tỉnh này hiện đang là địa phương có số lượng lao động lớn thứ hai cả nước, chỉ sau TP. Hồ Chí Minh. Chính sự phát triển mạnh mẽ của các ngành công nghiệp đã góp phần quan trọng vào việc giải quyết việc làm và nâng cao mức sống cho người dân địa phương.
Tuy nhiên, Đồng Nai cũng chú trọng phát triển bền vững, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp. Các mô hình nông nghiệp sạch và ứng dụng công nghệ cao ngày càng được nhân rộng. Tỉnh cũng đang triển khai các dự án bảo vệ môi trường, quản lý tài nguyên nước, và cải thiện chất lượng không khí, góp phần bảo vệ môi trường trong bối cảnh công nghiệp hóa mạnh mẽ.
Hướng đến tương lai bền vững
Để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, Đồng Nai đã và đang thực hiện nhiều chính sách và chiến lược cụ thể. Trong đó, phát triển du lịch bền vững là một trong những ưu tiên của tỉnh. Các khu du lịch sinh thái, các điểm đến văn hóa và lịch sử đang được đầu tư và khai thác, góp phần thu hút du khách và thúc đẩy kinh tế địa phương.
Tỉnh cũng đặc biệt chú trọng đến công tác giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng nhu cầu phát triển trong tương lai. Hệ thống trường học, cơ sở đào tạo tại Đồng Nai không ngừng nâng cao chất lượng giảng dạy, gắn kết giữa lý thuyết và thực hành, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp và công nghệ cao.
Với những nỗ lực không ngừng trong việc kết hợp phát triển kinh tế với bảo vệ văn hóa và môi trường, Đồng Nai đang hướng tới mục tiêu trở thành một địa phương phát triển bền vững, nơi hội tụ những giá trị văn hóa đặc sắc. Đồng Nai sẽ tiếp tục là một hình mẫu cho sự phát triển hòa hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa bảo tồn di sản và phát triển kinh tế, tạo nền tảng vững chắc cho một tương lai tươi sáng.
Tác giả: TS. Bùi Quang Xuân – Nguyên Giảng viên Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh khu vực II.
Tài liệu tham khảo:
[1]. Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật (2018), “Di sản văn hóa Đồng Nai”, Nxb Văn hóa Sài Gòn, trang 23.
[2]. Cục Thống kê Đồng Nai (2023), “Tình hình phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Đồng Nai”, Nxb Thống Kê, trang 45.
