Trong không gian văn học trữ tình Việt Nam, Chế Lan Viên nổi bật như một ngôi sao sáng với những tác phẩm thấm đẫm cảm xúc và chiều sâu tâm hồn. Bài thơ “Em bỗng đến” ra đời vào mùa hè năm 1946, là một trong những bài thơ tiêu biểu của ông, mang phong cách trữ tình đậm chất bay bổng và lãng mạn.
EM BỖNG ĐẾN – Nhà thơ Chế Lan Viên
Ta vẫn giữ nhành Đan, son rực rỡ
Danh tiếng còn vương vấn ảo ảnh
Bạn bè phù du, ta hòa cùng thiên nhiên
Ngày tươi vui, lòng vẫn sáng ngời đèn hoa
Bất chợt em đến. Mắt ta ngỡ ngàng
Rặng đào thơm, mùa em vừa hé nở
Búp thanh xuân nặng trĩu hương tình
Ái ân dâng đôi cánh đỏ nghiêng vành
Bất chợt em đến. Suối hồng em tràn xuống
Trắng yêu thương thuyền ta đẩy sóng
Điệu hò ru lả lướt tay chèo
Mảnh hồn thuyền như đoá ngọc treo
Em có biết lòng ta kín gió
Rèm sầu muộn đã gài khép ngõ
Mây đã bay, quá khứ rời xa
Lặn mặt trời, bóng tối đã buông xuống
Trường Môn cũ từ cơn rồng phượng lùi
Lá dâu héo, dê vàng không còn nhặt
Áo son và loan hạc đã thôi
Nẻo xuân tàn ngủ vắng giếng xuân sâu
Ngủ vắng gái lòng ta… son phấn bỏ
Bất chợt em đến. Trái tình đỏ rực
Anh cười tươi mở nét dao xuân
Đào lê ơi, môi ngần đã vỡ
Bất chợt em đến. Mình hoa nghiêng chén sữa
Ta đón lấy hoa, ta uống lửa
Của nguồn sâu thẳm, thác điên cuồng
Nhạc người em ta uống trọn xuân thì
Sen chiếm ngọc hồ sa. Sầu cuốc nổi
Trên xứ nắng lòng trưa năm tháng gọi
Ta vẫn say hút nhụy Hoa Mình
Suối hàn băng mát dặm ân tình
Ta quên lãng. Lòng riêng thôi hái
Những dặm thẳm… bất chợt sầu hoa ủ trái
Bất chợt rơi sương. Nhánh đẹp sắp gần
Cũng buông xa. Tay ngọc sắp ân cần
Cũng thôi dám cầm tay ngọc nữa
Thôi tưởng tiếc Trời xanh. Và chén lửa
Trễ tay bưng chén ấm vị muôn đời
Giếng mình em say uống ngụm nhác lười
Ta bất diệt: nhành xuân mây gió cuốn
Xe son chậm một vành hoa ảo tưởng
Chói thiên thu… Man mác tháng năm bay
Mạch thời gian dâng trọn sóng sông đầy
Trong một phút: lòng ta lên vĩnh viễn
Em đến giữa lòng ta như sóng đến
Bên kia đêm. Đây biển Sống sáng ngời
Say nhân gian, ta ấn mạnh dấu hài
Em bỗng đến. Mình hoa em đã đến
Sáng một mùa dấu đỏ vẫn chưa phai
Cắm một thuyền xuân đỏ choá Thiên Thai
(Hè 1946)
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002
Bối cảnh sáng tác bài thơ gắn liền với sự chuyển mình của đất nước, cùng những hồi ức và chiêm nghiệm cá nhân của tác giả. Khi đó, Chế Lan Viên, người vốn thường chìm sâu trong những ám ảnh về quá khứ và nỗi đau của sự mất mát, đã tìm thấy sự hồi sinh qua những khoảnh khắc bất chợt của tình yêu và thiên nhiên. Tác phẩm ra đời như một lời thổ lộ chân thành, một niềm tri ân tới những giá trị tình cảm đã thắp sáng tâm hồn người nghệ sĩ.
“Em bỗng đến” không chỉ là một bài thơ, mà còn là một chuyến hành trình cảm xúc, nơi mà sự bất ngờ, kỳ diệu của tình yêu hòa quyện với những hình ảnh thiên nhiên thơ mộng. Tác giả, qua ngòi bút đầy sức sống, đã vẽ nên bức tranh của những rung cảm sâu sắc, biến “em” thành biểu tượng cho sự đổi mới, hy vọng và nguồn sáng trong cuộc đời. Tác phẩm vì thế, không chỉ khiến người đọc cảm động bởi vẻ đẹp của nội dung mà còn ở những giá trị nghệ thuật được chắt lọc tinh tế.
Hy vọng rằng bài thơ này sẽ tiếp tục khơi gợi trong lòng người đọc những rung động mãnh liệt về tình yêu, để từ đó, mỗi người đều có thể cảm nhận được vẻ đẹp của cuộc sống qua những điều giản dị mà bất ngờ.
Bài thơ “Em bỗng đến” của Chế Lan Viên là một tác phẩm trữ tình đầy tính nghệ thuật, nơi mà vẻ đẹp của nội dung và cái đẹp về nghệ thuật hòa quyện vào nhau, tạo nên một bản giao hưởng của tình yêu và xúc cảm. Nhân vật trữ tình trong bài thơ vừa là người kể chuyện, vừa là hiện thân của tâm trạng, còn đối tượng trữ tình – “em” – là nguồn cảm hứng bất tận, tượng trưng cho tình yêu và sự sống.
Bài thơ truyền tải thông điệp về sự bất ngờ và kỳ diệu của tình yêu. “Em bỗng đến” – một sự xuất hiện bất ngờ nhưng trọn vẹn, thắp sáng thế giới nội tâm của nhân vật trữ tình. Tình yêu được ví như những làn sóng hồng, như mùa hoa đào hé nở, mang đến những khoảnh khắc ngọt ngào và đầy say mê khi hai tâm hồn gặp gỡ. Đó không chỉ là tình yêu đôi lứa, mà còn là tình yêu với thiên nhiên, cuộc sống và cả chính bản thân con người.
Chế Lan Viên đã sử dụng ngôn ngữ đầy hình ảnh, giàu nhạc tính và giàu chất thơ để miêu tả mạch cảm xúc trữ tình. Những hình ảnh như “rặng đào thơm,” “búp thanh xuân,” hay “suối hồng” không chỉ gợi tả thiên nhiên thơ mộng, mà còn phản chiếu tâm trạng vui tươi và tình yêu mãnh liệt của nhân vật trữ tình. Sự tương phản giữa quá khứ “rèm sầu muộn” và hiện tại tràn đầy sức sống khi “trái tình đỏ rực” xuất hiện đã khéo léo nhấn mạnh sự kỳ diệu mà tình yêu mang lại.
Nhân vật trữ tình ban đầu sống trong sự khép kín, mang tâm trạng lặng lẽ và sầu muộn. Nhưng rồi, sự xuất hiện của “em” đã làm tan biến mọi u tối, đem lại sự hồi sinh, niềm vui và sự hào hứng. Tâm trạng nhân vật trữ tình chuyển từ trầm lắng sang rạo rực, niềm tin và hy vọng.
Bài thơ “Em bỗng đến” của Chế Lan Viên không chỉ là một tác phẩm thể hiện vẻ đẹp của tình yêu mà còn là minh chứng cho tài hoa và sự sáng tạo của nhà thơ trên nền văn học hiện đại Việt Nam. Tác phẩm đã vượt qua giới hạn của một bài thơ trữ tình thông thường, để trở thành một bản giao hưởng của cảm xúc, nơi ngôn từ và hình ảnh quyện hòa, tạo nên sức sống mãnh liệt trong từng dòng thơ.
Chế Lan Viên không chỉ là một nhà thơ lớn mà còn là một người nghệ sĩ biết dùng tâm hồn để khai phá vẻ đẹp ẩn giấu trong cuộc sống. Ông kết nối độc giả với những khía cạnh sâu thẳm nhất của cảm xúc thông qua ngôn ngữ biểu cảm, hình tượng phong phú và tư duy nghệ thuật đầy mới mẻ. “Em bỗng đến” chính là minh chứng rõ nét nhất cho tài năng ấy – một tác phẩm vượt thời gian, để lại dấu ấn khó phai mờ trong lòng độc giả.
Trên nền văn học hiện đại, Chế Lan Viên luôn là người tiên phong trong việc cách tân cả nội dung lẫn hình thức thơ ca. Ông không chỉ làm giàu cho thi ca Việt Nam mà còn mở ra những chân trời mới về cảm hứng sáng tạo và tư duy nghệ thuật. Với “Em bỗng đến”, ông đã không chỉ khắc họa vẻ đẹp bất ngờ của tình yêu mà còn gửi gắm thông điệp sâu sắc về sự sống, niềm tin và sức mạnh của cảm xúc.
Bài thơ “Em bỗng đến” gửi gắm thông điệp về vẻ đẹp bất ngờ của tình yêu và sự tái sinh của tâm hồn khi tình yêu gõ cửa. Tác phẩm ca ngợi những khoảnh khắc thiêng liêng khi con người tìm thấy sự đồng điệu giữa tâm hồn mình với người khác và với thiên nhiên. Qua đó, Chế Lan Viên không chỉ đề cao tình yêu mà còn tôn vinh vẻ đẹp của sự sống. Chính vì lẽ đó, bài thơ không chỉ tỏa sáng trong sự nghiệp của Chế Lan Viên mà còn góp phần làm phong phú thêm vẻ đẹp của nền văn học Việt Nam hiện đại – một vẻ đẹp vừa tinh tế, vừa vĩnh cửu.
Bài thơ ‘Em bỗng đến’ – Nhà thơ Chế Lan Viên
Lời bình: TS. Bùi Quang Xuân
