Trong thời đại toàn cầu hóa, văn học và nghệ thuật không chỉ phản ánh bản sắc văn hóa dân tộc mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh quốc gia trên trường quốc tế. Việc giới thiệu và quảng bá văn học, nghệ thuật Việt Nam ra nước ngoài, đồng thời tiếp nhận tinh hoa văn hóa nghệ thuật thế giới, không chỉ là nhu cầu cấp thiết mà còn là xu hướng tất yếu của thời đại. Trong bối cảnh đó, Đồng Nai, một trong những trung tâm văn hóa lớn của khu vực phía Nam, cũng đang từng bước hội nhập vào dòng chảy chung này.
TS. BÙI QUANG XUÂN đang trao đổi về Việc giới thiệu và quảng bá văn học, nghệ thuật Việt Nam ra nước ngoài.
- Giới thiệu và quảng bá văn học, nghệ thuật Việt Nam ra nước ngoài
Văn học và nghệ thuật Việt Nam mang đậm dấu ấn lịch sử, truyền thống và tâm hồn con người Việt Nam. Tuy nhiên, việc giới thiệu những giá trị này đến công chúng quốc tế vẫn còn gặp nhiều hạn chế. Một số thách thức có thể kể đến như rào cản ngôn ngữ, thiếu chiến lược quảng bá hiệu quả, và sự hạn chế trong việc tiếp cận các kênh truyền thông quốc tế.
Tại Đồng Nai, mặc dù có nhiều tác phẩm nghệ thuật đặc sắc phản ánh đời sống và con người vùng đất này, song chưa có nhiều tác phẩm được dịch sang các ngôn ngữ khác để tiếp cận thị trường quốc tế. Các hoạt động quảng bá chủ yếu dừng lại ở các triển lãm, hội chợ sách hoặc giao lưu nghệ thuật mang tính nhỏ lẻ. Để cải thiện thực trạng này, cần có chiến lược đồng bộ từ việc đầu tư vào công tác dịch thuật, tận dụng các nền tảng số để phổ biến tác phẩm, đến việc tổ chức các chương trình hợp tác văn hóa với các nước.
Bên cạnh đó, việc xây dựng thương hiệu văn hóa địa phương cũng cần được chú trọng. Đồng Nai có lợi thế về di sản văn hóa phong phú, nghệ thuật dân gian đặc sắc, đây chính là nguồn lực quan trọng để quảng bá văn hóa địa phương ra thế giới. Việc tổ chức các sự kiện giao lưu văn hóa quốc tế, hợp tác xuất bản và đưa nghệ sĩ địa phương tham gia các diễn đàn nghệ thuật quốc tế sẽ góp phần nâng cao hình ảnh văn hóa Đồng Nai nói riêng và Việt Nam nói chung trên bản đồ văn hóa thế giới.
- Tiếp nhận văn học, nghệ thuật nước ngoài ở Việt Nam
Song song với việc quảng bá văn hóa Việt Nam ra thế giới, việc tiếp nhận văn học, nghệ thuật nước ngoài cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hội nhập và phát triển. Việc tiếp thu có chọn lọc những giá trị nghệ thuật tiên tiến từ các nền văn hóa khác giúp làm phong phú thêm đời sống văn hóa trong nước, đồng thời mở ra cơ hội giao thoa, học hỏi lẫn nhau.
Tại Đồng Nai, quá trình tiếp nhận văn học, nghệ thuật nước ngoài đã có những bước tiến nhất định thông qua các kênh xuất bản, tổ chức sự kiện văn hóa, hợp tác quốc tế. Các trường học, nhà xuất bản, hội văn nghệ sĩ đã có nhiều nỗ lực trong việc giới thiệu các tác phẩm kinh điển và hiện đại của thế giới đến công chúng. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại không ít thách thức như vấn đề kiểm duyệt nội dung, thiếu sự chọn lọc các tác phẩm có giá trị, hoặc xu hướng tiếp nhận thụ động mà chưa có nhiều sáng tạo dựa trên nền tảng tiếp thu.
Một giải pháp hiệu quả là tạo ra các diễn đàn, hội thảo, không gian giao lưu văn hóa để người dân và giới nghệ sĩ có cơ hội tiếp cận và thảo luận về văn học, nghệ thuật nước ngoài một cách sâu sắc. Việc hợp tác với các viện văn hóa, đại sứ quán, tổ chức quốc tế để đưa nghệ thuật đương đại của thế giới đến với công chúng địa phương cũng là một hướng đi cần thiết.
- Giải pháp thúc đẩy giao lưu văn hóa trong bối cảnh mới
Để nâng cao hiệu quả của quá trình giới thiệu, quảng bá văn học nghệ thuật Việt Nam ra nước ngoài và tiếp nhận văn học, nghệ thuật thế giới, cần có các giải pháp mang tính chiến lược:
- Tăng cường công tác dịch thuật và xuất bản: Cần đầu tư mạnh vào đội ngũ dịch giả, xuất bản song ngữ, hợp tác với các nhà xuất bản quốc tế để đưa tác phẩm Việt Nam ra thế giới.
- Tận dụng công nghệ số: Các nền tảng kỹ thuật số như YouTube, podcast, sách điện tử, nền tảng phim ảnh trực tuyến là công cụ hữu ích giúp mở rộng phạm vi tiếp cận với công chúng toàn cầu.
- Đẩy mạnh hợp tác văn hóa quốc tế: Việc tổ chức các chương trình giao lưu, triển lãm, liên hoan nghệ thuật với sự tham gia của các nghệ sĩ trong và ngoài nước sẽ tạo ra môi trường thuận lợi để văn hóa nghệ thuật Việt Nam hội nhập mạnh mẽ hơn.
- Xây dựng chính sách hỗ trợ từ nhà nước và địa phương: Chính quyền cần có những chính sách khuyến khích và hỗ trợ các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực này, tạo điều kiện để văn hóa nghệ thuật phát triển bền vững.
Trong thời kỳ hội nhập quốc tế, việc giới thiệu, quảng bá văn học, nghệ thuật Việt Nam ra nước ngoài và tiếp nhận văn hóa thế giới không chỉ là nhiệm vụ mà còn là cơ hội để văn hóa Việt Nam khẳng định vị thế trên trường quốc tế. Đồng Nai, với vai trò là một trong những trung tâm văn hóa của khu vực phía Nam, cần có chiến lược cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả của quá trình giao lưu văn hóa này. Chỉ khi có sự chung tay của chính quyền, giới văn nghệ sĩ và cộng đồng, văn học nghệ thuật Việt Nam mới có thể vươn xa, đóng góp vào dòng chảy văn hóa toàn cầu một cách mạnh mẽ và bền vững.
Tác giả, TS. Bùi Quang Xuân, Học viện Chính trị Quốc gia KV II
